Các
bạn thường hay nghe cụm từ “sản phẩm hữu cơ” được nhắc đến trên các
phương tiện truyền thông đại chúng, nhưng không nhiều người hiểu rõ thế
nào là sản phẩm hữu cơ, một sản phẩm muốn được công nhận là hữu cơ thì
cần phải trải qua những điều kiện gì, hoạt động ra sao và có những cơ
quan nào cấp chứng nhận hữu cơ...? Gạo Việt có tham khảo và và tìm hiểu,
đăng tải loạt bài về sản phẩm hữu cơ nhằm cung cấp thông tin đầy đủ
nhất tới các bạn.
Các tổ chức cấp chứng nhận cho sản phẩm hữu cơ
Hiện
nay trên thế giới và cả ở Việt Nam đều có các tổ chức đứng ra xây dựng
các bộ tiêu chuẩn và quy trình chứng nhận để cung cấp các chứng nhận hữu
cơ cho các đơn vị sản xuất sản phẩm hữu cơ. Mỗi tổ chức sẽ có một logo
chứng nhận hữu cơ mà sản phẩm nào đạt được các tiêu chuẩn họ đề ra thì
sẽ được gắn logo của tổ chức đó lên sản phẩm. Người tiêu dùng căn cứ vào
các logo chứng nhận hữu cơ để nhận biết một sản phẩm có phải là sản
phẩm hữu cơ không và sản phẩm được chứng nhận hữu cơ bởi tổ chức nào.
Khái
niệm "sản phẩm hữu cơ" rất rộng, bao gồm tất cả các sản phẩm được sản
xuất, chế biến từ các nguyên liệu nông nghiệp hữu cơ được canh tác, nuôi
trồng theo một quy trình hữu cơ. Sản phẩm hữu cơ có thể chia thành các
nhánh con như: sản phẩm hữu cơ dành cho trẻ em, thực phẩm hữu cơ, hàng
tiêu dùng hữu cơ, mỹ phẩm hữu cơ, rượu hữu cơ,... Việc đánh giá một sản
phẩm hữu cơ phải dựa trên việc xem xét toàn bộ một hệ thống gồm các tổ
chức và con người tham gia vào quá trình sản xuất, phân phối, tiêu thụ
hoặc đang sử dụng sản phẩm hữu cơ để đảm bảo cho chất lượng hữu cơ của
sản phẩm.
Các
nguyên liệu nông nghiệp hữu cơ được canh tác hữu cơ: Sử dụng hạt giống,
con giống có nguồn gen tự nhiên, canh tác trên đất được tăng độ phì
nhiêu bằng các biện pháp như luân canh giống cây trồng, trồng các nhóm
cây có tác dụng cải tạo đất sau mỗi mùa vụ trồng các nhóm cây khác, sử
dụng phân bón nguồn gốc hữu cơ như phân từ gia súc gia cầm, phân xanh,
phân trộn, bột xương,…không sử dụng chất thải của người và phân bón tổng
hợp; sử dụng xen canh cây trồng khắc chế dịch hại hoặc khuyến khích sự
tồn tại động vật là thiên địch của sâu bệnh dịch hại nhằm loại bỏ hoàn
toàn việc sử dụng thuốc trừ sâu; không sử dụng các chất điều hoà sinh
trưởng thực vật, hoóc-môn, chất kháng sinh trong chăn nuôi, cây trồng
vật nuôi biến đổi gen.
Việc
có các tiêu chuẩn, chứng nhận hữu cơ là nhu cầu của cả nhà sản xuất và
người tiêu dùng. Người tiêu dùng muốn tìm kiếm những sản phẩm có nguồn
gốc tự nhiên, thân thiện với môi trường, đảm bảo yếu tố dinh dưỡng và an
toàn cho sức khoẻ. Nhà sản xuất đầu tư cho quy trình sản xuất hữu cơ
cũng muốn có chứng nhận để được công nhận nỗ lực của họ và cung cấp cho
khách hàng dấu hiệu nhận biết một sản phẩm có phải là hữu cơ hay không.
Có
rất nhiều tổ chức cung cấp chứng nhận hữu cơ được công nhận ở quy mô
quốc tế. Tại mỗi nước cũng có những chứng nhận ở quy mô nội địa mà người
tiêu dùng cần tham khảo trước khi mua hàng. Theo tài liệu của trang
saffronrouge.com, được trang Organics.vn dịch ra tiếng Việt, thì: Nếu
một sản phẩm có 1 trong những chứng nhận hữu cơ (certified organic) thì
được coi là sản phẩm hữu cơ. Các sản phẩm tuyên bố là hữu cơ mà KHÔNG có
logo chứng nhận hữu cơ trên sản phẩm thì KHÔNG được coi là sản phẩm hữu
cơ (organic) trừ phi MỌI thành phần trong sản phẩm (100%) được làm từ
các thành phần chứng nhận hữu cơ (làm nó mặc nhiên trở thành hữu cơ).
-
Chứng nhận hữu cơ của Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ, Ủy ban Hữu cơ Quốc gia (USDA)
Chứng
nhận hữu cơ của Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ, Ủy ban Hữu cơ Quốc gia (USDA)
(Mĩ - ban hành năm 2005): chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt nhất
bởi vì đây là tiêu chuẩn thực phẩm thực sự. Cơ quan này yêu cầu sản phẩm
chứa 95% thành phần hữu cơ mới được sử dụng logo của họ. Ngoài ra, cơ
quan này cũng không cho phép sử dụng chất bảo quản tổng hợp và hầu hết
các thành phần hóa học khi chế biến.
-
QAI – Quality Assurance International
QAI
– Quality Assurance International (Mỹ): Là cơ quan chứng nhận hữu cơ
được cấp phép của USDA, được cấp chứng nhận hữu cơ cho các sản phẩm phù
hợp tiêu chuẩn do tổ chức USDA ban hành. Sản phẩm có logo USDA và QAI
đều đảm bảo rằng chúng được chứng nhận hữu cơ, phù hợp tiêu chí nghiêm
ngặt được đặt ra theo quy định của USDA.
-
Chứng nhận hữu cơ của chính phủ Úc (ACO)
Chứng
nhận hữu cơ của chính phủ Úc (ACO): Các sản phẩm được chứng nhận
Australian Certified Organic chứa ít nhất 95% thành phần được chứng nhận
hữu cơ. 5% thành phần còn lại phải là thành phần thực vật được sản xuất
tự nhiên và nếu có chất bảo quản/ phụ gia phải là tự nhiên được cho
phép, hoàn toàn không độc hại.
-
Chứng nhận BFA (Biological Farmers of Australia) (nay đổi thành Australian Organic)
BFA
là tổ chức cung cấp chính và lớn nhất đại diện cho các tổ chức nông
nghiệp hữu cơ ở Australia và vùng phía Nam Thái Bình dương. BFA duy trì
nhiệm vụ là nhà cải tiến và lãnh đạo việc ban hành các luật lệ hữu cơ.
NSF
(Mĩ - 2009) NSF là một trong những tiêu chuẩn hữu cơ đầu tiên tại Mĩ
xuất hiện sau USDA dành cho các nhà sản xuất mỹ phẩm và sản phẩm chăm
sóc cá nhân hữu cơ. NSF yêu cầu các sản phẩm phải chứa ít nhất 70% thành
phần (trừ nước) là hữu cơ mới được công bố là "made with organic" (làm
từ thành phần hữu cơ). NSF cho phép các nhà sản xuất sử dụng danh mục
chất bảo quản và các chất hóa học trong quá trình sản xuất, rộng hơn so
với USDA.
OASIS
(Mĩ -2008) Oasis được xây dựng bởi rất nhiều các nhà sản xuất mỹ phẩm
và cạnh tranh với tiêu chuẩn NSF. Oasis yêu cầu các sản phẩm phải chứa
85% thành phần nông nghiệp mới được gọi là hữu cơ. Và Oasis lại cho phép
sử dụng danh mục các chất bảo quản rộng hơn so với NSF, và danh mục các
hóa chất dùng trong sản xuất giống với NSF. Chứng nhận OASIS cũng được
sử dụng cho các thực phẩm hữu cơ và hàng tiêu dùng hữu cơ.
Natrue
(EU -2008) Natrue là tiêu chuẩn phi lợi nhuận mới xuất hiện từ Châu Âu
bởi các hãng sản xuất mỹ phẩm hữu cơ của Đức, chuyên chứng nhận cho mỹ
phẩm hữu cơ. Natrue tạo ra hệ thống tiêu chuẩn 3 sao để phân biệt "mỹ
phẩm tự nhiên" với "mỹ phẩm tự nhiên chứa thành phần hữu cơ" và với "mỹ
phẩm hữu cơ". Natrue Organic Cosmetics yêu cầu sản phẩm phải chứa 95%
các thành phần nông nghiệp nuôi hữu cơ thì được chứng nhận là "Mỹ phẩm
hữu cơ". Natrue Natural Cosmtics with Organic Portion yêu cầu sản phẩm
phải chứa 70% thành phần từ nông nghiệp nuôi hữu cơ và các thành phần
còn lại phải là tự nhiên. Tối đa 5% -15% (tùy thuộc vào dòng sản phẩm)
thành phần có thể là các chất tổng hợp nằm trong danh mục cho phép của
Natrue. Natrue Natural Cosmetics yêu cầu toàn bộ thành phần phải là tự
nhiên nhưng không bắt buộc phải có thành phần là hữu cơ thì được chứng
nhận là "Mỹ phẩm tự nhiên".
Soil
Association (Anh -2002) Soil Association yêu cầu tất cả các sản phẩm
được chứng nhận của tổ chức này phải thể hiện tỉ lệ hữu cơ trên nhãn sản
phẩm. Một sản phẩm được gọi là hữu cơ khi sản phẩm đó phải chứa 95%
thành phần hữu cơ. Sản phẩm được ghi là "made with organic X" (làm từ
hữu cơ X) phải chứa tối thiểu 70% thành phần hữu cơ. Soil Association
không tính thành phần nước trong sản phẩm nhưng nếu nước được dùng để
tạo ra 1 thành phần nào đó (chẳng hạn như nước gốc thực vật floral
water) thì trọng lượng của nước so với trọng lượng của loại thực vật
được sử dụng sẽ quyết định tỉ lệ hữu cơ . Phương pháp này nhằm ngăn ngừa
việc các nhà sản xuất làm tăng tỉ lệ thành phần hữu cơ trong sản phẩm
của mình bằng nước gốc thực vật.
Cosmebio
(Pháp - 2002) Cosmebio yêu cầu các sản phẩm phải chứa 95% thành phần từ
nông nghiệp mới được công nhận là hữu cơ. 10% tổng trọng lượng của sản
phẩm (bao gồm cả nước) phải là hữu cơ. Cho phép nhiều nhất 5% là thành
phần tổng hợp. Cosmebio chỉ dành riêng cho các nhà sản xuất của Pháp và
được chứng nhận bởi Eco-cert. Chứng nhận của Eco-cert có giái trị đối
với các nhà sản xuất trên toàn thế giới.
Organic
Food Chain OFC là chứng nhận hữu cơ được công nhận bởi chính phủ Úc,
đảm bảo thực hiện nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc gia về sản xuất hữu cơ
và nông nghiệp sinh học sạch National Standard for Organic and
Bio-Dynamic Produce , đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng về sản phẩm hữu cơ
của người tiêu dùng. Sản phẩm được dán nhãn Organic hoặc Bio-Dynamic
phải đáp ứng tiêu chí: ít nhất 95% các thành phần bên trong là hữu cơ
hoặc quy trình sản xuất sinh học sạch và các thành phần còn lại có nguồn
gốc từ thực vật theo tiêu chuẩn.
-
Bio-Dynamic Research Institute (BDRI)
Bio-Dynamic
Research Institute (BDRI) Viện nghiên cứu Sinh học sạch, Úc (1957). Các
sản phẩm đáp ứng chính xác Các tiêu chuẩn chất lượng theo tiêu chuẩn
quốc gia về Sản xuất Hữu cơ và Nông nghiệp sinh học sạch, trong đó 95%
thành phần là hữu cơ, các thành phần còn lại có nguồn gốc từ nông nghiệp
sinh học sạch thời đáp ứng các tiêu chuẩn của Australian DEMETER
Bio-Dynamic Standard sẽ được dùng dấu chứng nhận danh giá của DEMETER.
AUS-QUAL
được chứng nhận bởi Bộ Nông Nghiệp Úc nhằm kiểm tra việc thực hiện theo
Tiêu chuẩn quốc gia về Sản xuất hữu cơ và nông nghiệp sinh học sạch, Úc
(95% thành phần được chứng nhận hữu cơ, các thành phần còn lại có nguồn
gốc từ nông nghiệp sinh học sạch). Khi được chứng nhận này, các sản
phẩm sẽ có cơ hội xuất khẩu ra nhiều thị trường trên thế giới. AUS-QUAL
kiểm tra và chứng nhận việc tiến hành hữu cơ thay mặt Bộ Nông Nghiệp Hoa
Kỳ USDA, chương trình hữu cơ quốc gia NOP, mục 205 Quy định số 7 của
Chương trình quốc gia.
PGS
Vietnam: Tổ chức chứng nhận hữu cơ tại Việt Nam, cung cấp chứng nhận
cho các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ như: rau hữu cơ, thịt lợn hữu cơ.
Vào năm 2004, Liên đoàn quốc tế các phong trào nông nghiệp hữu cơ
(IFOAM) chấp nhận PGS là một hệ thống đảm bảo có giá trị cho các sản
phẩm hữu cơ đặc biệt là cho thị trường nội địa. IFOAM sau đó đã lập ra
một ban chuyên trách để phát triển phương pháp PGS cụ thể hơn. Với sự
hỗ trợ của các thành viên trong ban chuyên trách này, dự án ADDA- VNFU
đã giới thiệu ý tưởng PGS tới các nhà sản xuất, thương lái, người tiêu
dùng mà dự án đang cùng làm việc cũng như với một số nhà nghiên cứu và
các tổ chức phi chính phủ tại địa phương. Các đối tác đã đồng thuận chấp
nhận thực hiện hệ thống PGS làm hệ thống đảm bảo cho sản phẩm hữu cơ
của họ vào tháng 10/2008.
Các tiêu chuẩn hữu cơ của PGS Vietnam
1.
Nguồn nước được sử dụng trong canh tác hữu cơ phải là nguồn nước sạch,
không bị ô nhiễm (theo quy định trong tiêu chuẩn sản xuất rau an toàn
của TCVN 5942-1995).
2.
Khu vực sản xuất hữu cơ phải được cách ly tốt khỏi các nguồn ô nhiễm
như các nhà máy, khu sản xuất công nghiệp, khu vực đang xây dựng, các
trục đường giao thông chính,…